Veel mensen schamen zich voor hun eenzame gevoelens. Door die schaamte durven zij er nauwelijks over te praten. Bang voor afwijzing. En daarmee word het probleem alleen maar groter... Want we zagen al eerder, dat eenzaamheid pas een probleem wordt als het te lang duurt.

Eenzaamheid hoort bij het leven. Iederéén heeft er af en toe last van. Het gevoel kan de kop op steken als iets, dat voor jou belangrijk is, verandert. Je beste vriendin verhuisd  bijvoorbeeld naar een andere plaats. Je jongste gaat uit huis. Je gaat met pensioen. Of je begint juist aan je eerste baan. Het is echt helemaal niet raar als je dan gevoelens van eenzaamheid ervaart! Maar misschien is het een nóg groter taboe, als je last krijgt van eenzaamheid na een verandering die je graag wilde. Terwijl het ook dán echt een volstrekt normale reactie is. 

Praat erover, met mensen die je vertrouwt. Houd de schijn niet op. Want waarom zou je je schamen voor iets dat zo onlosmakelijk bij het leven hoort? Probeer juist oplossingen te vinden, vóór eenzaamheid te lang gaat duren. 

Mensen die zeggen dat zij zich nooit eenzaam voelen? Ik geloof het niet!

Ja, het is echt waar: vaak denkt men, dat eenzaamheid een gevolg is van onvoldoende sociale vaardigheden. 
Als eenzaamheid te lang duurt, veranderen de hersenen. Dat is gebleken uit wetenschappelijk onderzoek door neuro-sociologen, die de gevolgen van sociale omstandigheden op de hersenen hebben onderzocht. En die veranderingen in de hersenen, hebben gevolgen voor iemands sociale functioneren: het vermogen om contacten te leggen en te onderhouden is dan verstoord geraakt. 

Het is dus precies omgekeerd. Door langdurige eenzaamheid ontstaan veranderingen in de hersenen die ervoor zorgen dat die persoon veel minder gebruik kan maken van de sociale vaardigheden die hij of zij wél heeft. 

Een misverstand dat echt niet mag ontbreken in deze rubriek: "in gezelschap is ontstaan de nieuwe contacten vanzelf". 
Laten we teruggaan naar het begin: eenzaamheid is een signaal, dat de kop opsteekt als de verbindingen met andere mensen niet op orde zijn. Dus, met andere woorden, als je in je contacten met anderen niet datgene vindt, waar jij behoefte aan hebt.
In voorgaande lees je eigenlijk al het verschil: verbindingen aangaan en contact hebben is niet hetzelfde.

Voor verbinding is véél meer nodig, dan alleen elkaars gezelschap. Daarvoor moet er bijvoorbeeld sprake zijn van gewekte en oprechte belangstelling voor de ander, waardoor je de ander opnieuw zou willen ontmoeten. En zeg nou zelf, dat geldt natuurlijk niet voor ieder die je in een gezelschap ontmoet. Die belangstelling moet dan ook nog eens wederzijds zijn. Voor een verbinding is die wederkerigheid namelijk echt essentieel. Beide moeten die verbinding niet alleen willen, maar óók bereid zijn er energie in te steken, zodat die verbinding ook blijft bestaan. Want alleen door verdieping ontstaat vertrouwen, en dat gevoel van veiligheid.

Dat is nogal wat. Een verbinding aangaan gaat niet vanzelf, dat moet je ook kunnen.
En daar komt de aap uit de mouw: bij mensen die zich langdurig eenzaam voelen, gaat dat niet meer zo eenvoudig. Want langdurige eenzaamheid veroorzaakt veranderingen in gedrag, en persoon, die ervoor zorgen dat mensen hun sociale vaardigheden niet meer goed kunnen toepassen.

En dat is nou precies waardoor veel georganiseerde en goedbedoelde samenkomsten om contacten op te doen, in veel gevallen niet leiden tot het ontstaan van die zo gewenste verbindingen tussen mensen. Vaak voelen mensen die zich al langdurig eenzaam voelen, zich na afloop juist nog ellendiger.

EENZAAMHEID IS IETS VOOR MENSEN DIE ALLEEN ZIJN  
In gesprekken met mensen over eenzaamheid word opvallend vaak de koppeling gemaakt van eenzaamheid aan alleen-zijn. Veel mensen zijn er oprecht van overtuigd dat eenzaamheid alleen diegenen treft, die zich, door wat voor reden ook, niet in gezelschap van andere mensen bevinden.  
Ook dit is een misverstand, minstens net zo hardnekkig als het misverstand over ouderen en eenzaamheid, dat ik in mijn vorige blog aan de kaak stelde. 

Eenzaamheid is een emotie, een gevoel. Een gevoel dat de kop opsteekt als je in de verbinding met andere mensen niet vindt, waar jij behoefte aan hebt. En dat gevoel kan zich in élke situatie voordoen.  

Lees maar eens mee met  onderstaande voorbeelden:
Vaak word gedacht dat iemand met veel vrienden zich niet eenzaam voelt. Maar is dat ook zo? Ook in een vriendengroep kan het best zo zijn, dat je er niet vindt waar je behoefte aan hebt. Stel dat iemand juist verlangd naar een veel diepgaander relatie. Die kan zich tussen z'n vrienden, hoe gezellig ook, enorm eenzaam voelen. 
Ook tussen collega's bijvoorbeeld kun je ongelooflijke eenzaamheid ervaren, als je je bijvoorbeeld niet geaccepteerd voelt als persoon, om wie je bent. Dan kun je je behoorlijk buitengesloten voelen.
En wat denk je van de eenzaamheid die de kop opsteekt bij mensen, die na jaren huwelijk merken dat zij als partners uit elkaar gegroeid zijn? Elkaar ergens tijdens die intensieve opvoedperikelen van de kinderen kwijt geraakt zijn?

Het tegenovergestelde komt ook voor. In tegenstelling tot wat vaak gedacht word, zijn er ook legio voorbeelden van mensen die alleen zijn en geen eenzame gevoelens ervaren. Als er bijvoorbeeld sprake is van een klein sociaal netwerk, kan het best zo zijn dat dat netwerk toch in voldoende mate in hun behoefte aan verbinding voorziet.
En denk eens aan mensen die moederziel alleen op vakantie gaan, die daar volop van kunnen genieten zonder zich ook maar een greintje eenzaam te voelen.    

Geen mens is gelijk, iedereen is anders. Ieder ervaart zijn of haar emoties op een eigen manier, en op momenten die voor iedereen verschillend kunnen zijn. Daar is het gevoel van eenzaamheid géén uitzondering in. Daar komt dan ook nog eens bij, dat ieder een eigen basisbehoefte aan verbinding met andere mensen heeft. De behoefte van de één kan vele malen groter of juist kleiner zijn, dan de behoefte aan verbinding van de ander. 
​
Dat is wat eenzaamheid persoonlijk, individueel ervaren en complex maakt. En waardoor er geen standaardoplossing bestaat, die bij iedereen helpt.   

EENZAAMHEID TREFT VOORAL OUDEREN
Een wijd verspreid misverstand, is de overtuiging dat eenzaamheid vooral ouderen treft. Terwijl eenzaamheid onder alle leeftijden voorkomt. De GGD bijvoorbeeld meet elke 4 jaar onder de bevolking van 18 jaar en ouder, hoe vaak mensen zich eenzaam voelen. Die cijfers liegen er niet om: 40% van de bevolking ouder dan 18 jaar zegt zich té vaak eenzaam te voelen, en 10% zelfs dat zij zich langdurig, chronisch eenzaam voelen. Dan heb je het echt over grote aantallen.
Onder jongeren is eenzaamheid overigens nog niet gemeten. Alles wijst er echter op dat óók in de groep jonger dan 18 jarigen, eenzaamheid een probleem is dat aandacht behoeft. 

Waarom is dat misverstand over eenzaamheid bij ouderen nou zo hardnekkig? Misschien wel, omdat procentueel gezien de eenzaamheid onder de aller-oudsten, vanaf 75 jaar, ook het hoogst ís. Ouderen hebben immers eerder te maken met zaken als verslechterende gezondheid, afnemende mobiliteit, overlijden van geliefden en vrienden, en dergelijke. En eenzaamheid is altijd een reactie op veranderingen in die belangrijke levenspatronen zoals familie, levenspartner, kinderen, maar óók werk, gezondheid en mobiliteit en woonomstandigheden. 
Máár: er zijn vele malen méér mensen in de leeftijdsgroepen jonger dan 75. 
Eenzaamheid mag procentueel dan het hoogst zijn onder de aller-oudsten; de grote aantallen mensen die er last van hebben bevinden zich in de leeftijdsgroepen daaronder.

Eenzaamheid onder ouderen is absoluut een probleem dat aandacht behoeft. Het is echter niet terecht als het te besteden budget gericht op de aanpak van eenzaamheid, uitsluitend benut word voor ouderen. Dat betekent namelijk, dat aan de problemen van een véél grotere groep mensen voorbij gegaan.      
​